Waarover gaat deze review?

In deze literatuurstudie hebben we gekeken naar wat bekend is over welke maatregelen verpleeghuizen nemen om de bewegingsvrijheid voor bewoners vorm te geven en welke ethische overwegingen daaraan ten grondslag liggen. Ook is gekeken of de gender van bewoners hierbij een rol speelt. In totaal zijn er 30 studies gevonden uitgevoerd in verschillende Westerse landen die over dit onderwerp hebben gepubliceerd. De meeste studies vonden plaats in een zogenaamde ‘gesloten deur-omgeving’, wat betekent dat bewoners niet zelfstandig naar buiten kunnen gaan.

Welke maatregelen zijn bekend?

Verpleeghuizen maken gebruik van diverse maatregelen om bewegingsvrijheid voor hun bewoners vorm te geven. Om te voorkomen dat bewoners ongezien naar buiten gaan, zijn er huizen die gebruik maken van een signaleringssysteem. Ook zijn er verpleeghuizen die uitgangsdeuren camoufleren door de muren te bestikkeren met decoratie. Om bewoners met dementie meer bewegingsvrijheid te geven, zijn er huizen die gebruik maken van gps-trackers zodat een bewoner die naar buiten gaat, teruggevonden kan worden. Ook zijn er huizen die looproutes hebben gecreëerd in het gebouw zodat bewoners zelfstandig kunnen wandelen binnen de kaders die als veilig worden ervaren. Verschillende verpleeghuizen hebben een vrije toegang tot een binnentuin voor bewoners waardoor zij de mogelijkheid hebben om naar buiten kunnen gaan wanneer zij dat willen. Qua architectuur is er toenemende aandacht voor hoe bewoners met dementie gemakkelijker de weg kunnen vinden in het gebouw.

Wat zijn morele overwegingen?

Vanuit moreel perspectief is de betrouwbaarheid van technologie en de beschikbaarheid van personeel een terugkerend aandachtspunt. Dat is niet altijd optimaal waardoor het niet altijd de gewenste veiligheid biedt. Ook is er discussie of het verhullen van de uitgang moreel acceptabel is. Dat kan wringen met de waardigheid van bewoners. Er zijn geen studies die specifiek aandacht richten op specifieke gender gerelateerde behoeftes van bewoners in relatie tot maatregelen rond bewegingsvrijheid, terwijl er wel verschillen kunnen zijn.

Waarom is deze studie maatschappelijk van belang?

Deze review is maatschappelijk van belang omdat maatregelen in de juiste balans moeten zijn met  het bieden van een beschermende omgeving en het respecteren van de autonomie en behoud van de waardigheid van de bewoner. Een overzicht wat er bekend is in de literatuur over maatregelen die worden toegepast en de ethische overwegingen daarbij helpt verpleeghuizen bij het vormgeven van hun visie en beleid hierover. De onderzoekers adviseren om bij de keuzes van maatregelen aan te sluiten bij de individuele wensen en de diverse achtergronden van bewoners, om de waardigheid van bewoners te behouden en aan te sluiten bij de mensenrechten voor personen met dementie.  

Meer weten?

Deze studie is te vinden op: https://doi-org.proxy-ub.rug.nl/10.1093/geront/gnad071

Sturge, J., Janus, S., Zuidema, S., Frederiks, B., Schweda, M., & Landeweer, E. (2023). The moral and gender implications of measures used to modulate the mobility of people with dementia living in residential care environments: a scoping review. The Gerontologist, gnad071.